Mende erdia joan da jada Durangoko Azokak lehen aldiz ekin zionetik. Urte ilunak ziren haiek, diktaduraren jazarpen betekoak, baina horrek ez zituen aitzindariak kikildu. Euskara batasunik gabe zegoen artean, zailtasunez jositako egoera batean. Hala ere, Gerediaga Elkartekoen moduko askori esker aurrera jo zuen, herri oso baten borondateak bultzatuta. Euskara batuaren alde 1968an bizkortutako prozesua, Gernikako Estatutuaren eskutik 1979an lortutako ofizialtasuna eta 1982ko Euskararen Legea mugarri izan dira bide horretan, gauden honetara ekarri gaituztenak. Azokak ere ez du 1965ekoaren antzik, euskararen inoizko mundu zabalenaren erakusgarri baita, urratsez urrats aurreratutakoarena. Andra Mariko elizpetik Landako erakustazokara arte ibilitakoa ez da nolanahikoa. Euskarazko kultur ekoizpena, euskarazko sorkuntza, erresistentzia girotik modernitatera jalgi da, nolabaiteko ‘tolerantzia’ batetik eskubide osoko agerraldira.
Baina guzti hori ez da berez etorri, euskaltzale askoren ezeren trukeko ahaleginaren ondorioz baizik. Hasierako urte haietan hotzari, hoztasunari eta bestelako muga guztiei kale gorrian aurre egin zietenen adoreari esker, besteak beste. Horien artekoa zen, esaterako, Xabier Gereño idazle bilbotarra, Euskararen Nazioarteko Egunean omendu ditugun euskaldun berrietakoa: euskaldun berrientzat ere, eta bereziki, idazten zuena, euskal literaturgintzara gai berriak ekartzen ahalegindu zena eta Durangoko Azokako hasieretako liburu-saltzailea.
Egun, euskarazko letrek eta musikak kultur merkatuetan bizirauteko ezinbestekoa den kalitatearen erronkari eutsi diote, ez soilik ekoizpenaren kantitateari dagokionez. Bost literatur sari nazional ditu euskarak eta baita itzulpen arloko beste bat ere. Gainera, euskal idazle ugariren lanak hizkuntza askotara itzuli dira, eta milaka irakurle fidelizatu dituzte horietako mordo batek. Euskara ez da muga, ez desabantaila mota askotako literatura ona egiteko. Euskal idazleen artean bi belaunaldiren uztardura eta osagarritasuna oso modu naturalean ari da gertatzen, bikaintasunez, eta Azoka guzti horren lekuko, erakusleiho eta bidelagun paregabea da. Maila hori gainerakoetara zabaldu da, eta horren adibide dira musikagintzan estilo eta bide ezberdinetan arrastoa utzi duten eta uzten ari diren bakarlari zein talde ugariak.
Krisi latza izan da azken urteotakoa, mendebaldean zein mundu osoan kontsumoaren uzkurtzea ekarri duena. Baina euskararen komunitateak aurrera egin du, erabaki eraginkorrak hartuta, euskararen kultur industrien biziraupena ez ezik garapena ere bermatzeko. Azokaren mende erdiko honetan kultur kontsumoa bizkortzen hasia dela ematen du, zorionez. Euskarazko kultur ekoizpenak, gainera, aurrera begiratzen du etengabe, teknologia molde berrienetara egokituta.
Aro digitalean, banakuntza kanal ezberdinen arteko osagarritasunaren bidetik abiatu beharra dute euskarazko kultur ekoizpenak eta merkatuak, eta horretan ari dira nekaezin. Durangoko Azokak berak ere aspaldian emanak ditu IKTak eta kultur ekoizpena eta kontsumoa lotzen dituen bidean barrena abiatzeko pausuak.
Kultur sortzaile eta kontsumitzaileen arteko harremanetarako ezinbesteko gune bilakatu da Azoka euskal kulturgintzaren egutegian, gizartearen heldutasunerako osagai garrantzitsua baita kultur solaserako gune eta egokierak sortzea eta elikatzea. Horretan sakondu beharra dago, beti gazteak aintzat hartuta. Horiengandik hurbil jarraitzeko sekulako ahalegina egin du sorreratik Durangoko Azokak, 1965. hartan etorriko zenaren berme eta protagonista ziren bezala, gaur egun ere halaxe direlako.
Argizaiola saria Gerediaga Elkarteko aitzindariek jaso dute aurten, merezimendu osoz. Euskarak eta euskal kulturak asko zor diote talde horri, mende erdiz inoiz huts egin gabe kementsu aritu direnei, hasierako gune txiki hura espazio anitzeko errealitate ezin sendoago bihurtu dutenei, Azokaren inguruan kultur eskaintza aberats eta ugaria sortzea ahalbidetu duten guztiei. Euskararen eta Durangoko Azokaren bilakaera elkarren eskutikoa izan da, eta berrogeita hamar urteotan gaztetzen, sendotzen eta bizkortzen joan dira, beti etorkizuna irabazteko prest.